جیگ و فیکسچر چیست؟

صنعت طراحی قید و بست ها را میتوان شاخه بزرگی از صنایعی دانست که عامل تأمین نیازهای صنعتی جوامع امروزی میباشند. صنعت قید و بست ها نقش ارزندهای را در سازندگی و تولیدات صنعتی دارند. البته بر استادان ذیصلاح و دست اندرکاران صنعت پوشیده نیست که برای تولید بیشتر محصولات جهت نیل به پیشرفت اقتصادی و در نهایت خودکفایی در خصوص صنعت نیاز به سیستم هایی میباشد تا در تسریع و بالا بردن کیفیت تولید نقش مؤثری داشته باشند. همانطور که اشاره کردیم. امروزه صنعت نیاز به تولید سریع قطعات، همراه با کیفیت میباشد. تا در بازار گرم رقابت از سایر رقبا عقب نماند. برای همین نیاز به ابزارهایی است که که این شرط را برای او فراهم سازد. یکی از این ابزارها جیگ و فیکسچر هستند. جیگ و فیکسچر ابزاری هستند که میزان تولید یک دستگاه تولیدی را به صورت قابل ملاحظه ای افزایش میدهد. طراحی این ابزارها به صورتی است که قطعه را موقعیتدهی میکند و دیگر نیاز به تنظیم قطعه در هر مرحله از باز و بست نیست.

اهداف طراحي ابزار جیگ و فیکسچر

هدف اصلي در طراحي ابزار افزايش توليد با در نظر گرفتن كيفيت مورد نياز و همچنين كاهش هزينه هاي توليد است. براي رسيدن به اين هدف، طراح لازم است اهداف زير را در نظر بگيرد.

1- ابزارهايي با عملكرد ساده خلق كند تا حداكثر بازدهي اپراتور تأمين شود.

2- ابزارهاي طراحي شده به گونه اي باشد كه بتوان قطعهكار را با كمترين هزينه توسط آنها توليد كرد.

3- با به كار گيري اين ابزارها، توليد با كيفيت مستمر و يكنواخت حاصل گردد.

4- بتوان از يك ماشين توليدي، توليد بيشتري گرفت.

5- طراحي ابزار به گونه اي باشد كه به كارگيري آن به صورت غلط توسط اپراتور ممكن نباشد.

6- ابزارها از موادي ساخته شود كه عمر كاري مناسبي داشته باشد.

7- ايمني اپراتور در به كارگيري ابزار رعايت شود.

وظيفه جيگ ها و فيكسچرها

جيگها و فيكسچرها ابزارهايي هستند كه جهت استقرار و نگهداري قطعه كار، هنگام توليد يا ماشينكاري به همراه ماشين افزار بكار برده ميشوند. با توجه نياز ها و نيز جهت پاسخ گويي به اهداف استفاده از جيگ ها و فيكسچر ها، ميتوان وظايفي كه جيگ ها و فيكسچر ها به عنوان يك ابزار كمكي در توليد به عهده دارد به شرح زير در نظر گرفت.

موقعي دهي سريع و دقيق به قطعه
محكم نگهداشتن قطعه در موقعيت فوق
هدايت ابزار روي قطعه كار در يك موقعيت مشخص

پیشنهاد مکتبی نو: آموزش جوشکاری در سالیدورک (Weld bead و Structural Member)

آموزش موشن استادی در سالیدورک

جيگ ها و فيكسچرها وسايل نگهدارنده‌اي هستند كه با به كارگيري آنها ميتوان قطعات مشابه هم را با دقت مورد نياز توليد نمود. با استفاده از اين وسايل، موقعيت ابزارهاي برشي نسبت به قطعهكار مشخص مي‌گردد. براي تأمين اين نظر، جيگ و فيكسچر به گونه‌اي بايد طراحي و ساخته شود كه بتوان قطعه‌كار را پس از قرار دادن و محكم كردن در آن، به راحتي ماشينكاري كرد.

جيگ و فيكسچر از نظر عملكرد بسيار به هم شباهت دارند، تفاوت اين دو در نحوه هدايت ابزار به سمت قطعه كار است. از نقطه نظر قطعات به كار رفته، نظير پينهاي قرار و قطعات تعيين موقعيت، جيگ و فيكسچر با هم مشابه هستند. ميتوان گفت كه تفاوت اصلي بين اين دو در جرم و حجم آنها است. با توجه به اينكه هنگام عمليات توليدي به فيكسچرها نيروهاي بيشتري وارد ميشود، نسبت به جيگ مشابه ساختمان قويتر و بزرگتري دارد.

جيگ يا قيد يك وسيله نگهدارنده مخصوص است كه قطعه‌كار داخل آن نگه داشته شده يا روي آن قرار ميگيرد تا عمليات ماشينكاري روي آن صورت گيرد. جيگ علاوه بر قطعه كار ابزار ماشيني را به صورت دقيق، سريع و مطمئن هدايت ميكند. معمولاً جيگ ها بوش هاي هدايت كننده از جنس فولاد سخت شده دارند و براي عمليات سوراخكاري، برقوزني، قلاويزكاري و فرآيندهاي مشابه به كار مي‌روند.

جیگ چیست؟

یک جیگ دستگاه مخصوصی است که قطعه کار را میگیرد یا نگه میدارد یا روی یک قسمت ماشین کاری شده قرار میگیرد. جیگ یک ابزار تولید میباشد که نه تنها قطعه کار را تعیین محل میکند و نگه میدارد همچنین ابزار برش را برای انجام کار راهنمایی می کند. جیگ ها معمو لاً با بوشهای سوراخکاری فولادی برای راهنمایی مته ها یا دیگر ابزار برش به کار میروند. به عنوان یک اصل جیگ های کوچک بر روی میز بسته نمیشوند. هر چند اگر سوراخ ها بزرگتر از 4/1 اینچ باشند. معمولاً لازم است که جیگ در یک آشیانه قرار گیرد یا به طور محکمی به میز وصل گردد.

انواع جيگ ها :

جيگ ها به دو طبقه اصلی تقسيم می شوند : جيگ های سوراخ کاری و جيگ های سوراخ تراشی .

از جيگ های سوراخ تراشی هنگامی استفاده می شود که لازم باشد سوراخ های بزرگ و يا سوراخ هايی با قطر غير استاندارد را ماشين کاری نمود ولی جيگ های سوراخ کاری در فرايندهايی نظير سوراخکاری با مته – برقوزنی – قلاويز کاری – پخ زنی خزينه کاری زاويه دار و راست گوشه و خزينه کاری پشت قطعه کار به کار گرفته می شود.

پیشنهاد مکتبی نو: آموزش سالیدورک

فیکسچر چیست؟

یک فیکسچر ابزار تولیدی است که برای تعیین محل و نگهداشتن یک یا چند قطعه کار به کار میرود به طوریکه عملیات لازم بتوانند انجام شوند. یک فیکسچر باید به طرز محکمی به میز ماشین متصل گردد. از آنجایی که فیکسچرها بیشتر روی ماشین های فرز کاری مورد استفاده قرار میگیرند لازم است طوری طراحی شوند که برای عملیات مختلف مناسب باشند. هدف اصلی از کاربرد فیکسچر تعیین محل کردن قطعه کار به طور سریع و درست نگهداری آن به طرز خوبی و محکم گرفتن آن میباشد. فیکسچرها در طرح های مختلفی از ساده یا پیچیده برای کارهای مختلف و با در نظر گرفتن تعداد تولید ساخته شده اند. به عنوان قطعات نگهدارنده فیکسچرها به ساده کردن عملیات فلزی با وسایل مخصوص روی تمام ماشین های استاندارد کمک میکند. در ذیل موارد زیادی که ممکن است به فیکسچر احتیاج داشته باشد نوشته شده است:

مونتاژ- خم کاری- سوراخکاری داخلی- پرداخت کاری- صیقل کاری- سنگ کاری- بازرسی صیقل وپرداخت بلبرینگ ها و یاتاقان ها- فرز کاری- رنده کاری- قلاویز کاری-تراشکاری و جوشکاری و…

انواع فيکسچرها :

فيکسچر ها به چندين دسته تقسيم می شوند از جمله :

فيکسچرهای صفحه ای که ساده ترين نوع فيکسچرها هستند . قسمت اصلی اين نوع فيکسچر يک صفحه پايه است که قطعات مختلفی نظير پين های قرار و نگهدارنده ها بر روی آن نصب ميشوند. سادگی اين فيکسچر سبب شده که برای انجام اغلب فرايندهای ماشين کاری از آن استفاده شود همچنين شکل اين فيکسچر برای بسياری از فرايندها تناسب دارد و بنابراين از عمومی ترين انواع فيکسچر ها می باشد .

پیشنهاد مکتبی نو: آموزش و نحوه خواندن کولیس

آموزش شیت متال در سالیدورک

فرق بین جیگ وفیکسچر

در واقع فرق گذاشتن قاطع بین این دو وسیله مشکل است ولی به طور کلی می توان گفت که جیگ هدایت کنندهء مته برای عملیات سوراخکاری می باشد در حالیکه فیکسچر خود به ماشینی که عمل برش را انجام میدهد محکم بسته شده و بدون تیغه عمل برش را انجام میدهد. فیکسچرها اغلب برای سرعت عمل در ماشین های فرز و همچنین انواع ماشین های صفحه تراش استفاده میشود. در بعضی مواقع به خصوص از جیگ و فیکسچر به طور مرکب برای تهیه قطعات مشکلتر که طراحی آن ایجاب میکند استفاده میشوند.

گيره‌ها، متداول‌ترين نوع فيكسچرها هستند. گيره‌ها در واقع فيكسچر ساده‌اي براي نگهداشتن قطعات محسوب مي‌شوند. با اصلاح فرم فك‌هاي گيره مي‌توان آن را براي نگهداشتن قطعات با شكل‌هاي مختلف مورد استفاده قرار داد.

فيكسچرهاي قابل نصب روي گيره، اين نوع از فيكسچرهاي صفحه‌‌اي معمولاً كوچك، ساده و سبك هستند. اين فيكسچرها به جاي آنكه مستقيماً روي ماشين نصب گردند، روي گيره يا سه نظام ماشين مهار مي‌شوند. قطعات كوچك كه نياز به ماشينكاري كمي دارند را معمولاً روي اين فيكسچرها مي‌بندند. فيكسچرهاي صفحه‌اي و فيكسچرهايي كه روي گيره نصب مي‌شوند، از نظر ظاهري مشابه‌اند. مي‌توان گفت تنها تفاوت آنها در اين است كه روي جيگ‌هاي صفحه‌اي مي‌‌توان قطعات بزرگتري را قرار داده و ماشينكاري نمود.